- تولد و خانواده: نیکولا تسلا در ۱۰ ژوئیه ۱۸۵۶ در روستای سمیلجان (امپراتوری اتریش، امروزه کرواسی) به دنیا آمد. پدرش، میلوتین تسلا، کشیش ارتدوکس صرب و مادرش، دوکا ماندیچ، زنی بااستعداد در ساخت لوازم مکانیکی بود. نیکولا نبوغ و خلاقیت خود را مدیون مادرش می‌دانست .
- تحصیلات اولیه: در کودکی به ریاضیات و فیزیک علاقه‌مند شد. معلم فیزیک او نقش کلیدی در جلب توجه‌اش به الکتریسیته داشت. توانایی محاسبات پیچیده انتگرال به‌صورت ذهنی از همان دوران آشکار بود .
- بیماری و فرار از سربازی: در ۱۸۷۳ به وبا مبتلا شد و ۹ ماه بین مرگ و زندگی معلق بود. پس از بهبودی، از خدمت سربازی ارتش اتریش-مجارستان فرار کرد و به کوهستان‌های تومینگاج پناه برد. این دوره تأثیر عمیقی بر روحیه و سلامت او گذاشت .
تحصیلات و مهاجرت به آمریکا
- دانشگاه و نبوغ زودهنگام: در ۱۸۷۵ با بورسیه به دانشگاه صنعتی گراتس اتریش رفت. سال اول را با نمرات عالی گذراند و لقب “ستاره درجه یک” را دریافت کرد. اما در سال دوم، به دلیل اختلاف نظر با استادش دربارهٔ حذف جابجاگر (کموتاتور) در ماشین‌های گرام، دانشگاه را ترک کرد .
- اعتیاد و فروپاشی: در دوران دانشجویی به قمار اعتیاد پیدا کرد و پس از باخت تمام پس‌اندازش، دچار فروپاشی عصبی شد. ارتباطش با خانواده را قطع کرد و مدتی در فقر زندگی نمود .
- مهاجرت به آمریکا (۱۸۸۴): با معرفی‌نامه‌ای خطاب به توماس ادیسون (“من دو مرد بزرگ می‌شناسم: یکی شما و دیگری این جوان!”) به نیویورک رفت. تنها با ۴ سنت در جیب و آرزوی مهار انرژی آبشار نیاگارا پا به جهان نو گذاشت .
همکاری با ادیسون و جدایی
- شروع همکاری: در شرکت Edison Machine Works مشغول تعمیر ژنراتورها شد. ادیسون وعده ۵۰٬۰۰۰ دلار پاداش برای بهبود دینام‌ها به او داد، اما پس از انجام کار، آن را “شوخی آمریکایی” خواند و پرداخت نکرد .
- جنگ جریان‌ها: تسلا طرفدار جریان متناوب (AC) و ادیسون حامی جریان مستقیم (DC) بود. ادیسون برای تخریب AC، حیوانات را با برق متناوب شوک داد و فیلمی تبلیغاتی ساخت. اما برتری AC در انتقال انرژی طولانی‌مدت، سرانجام ادیسون را شکست داد .
- پیروزی تاریخی: در ۱۸۹۳، سیستم AC تسلا در نمایشگاه جهانی شیکاگو مورد استفاده قرار گرفت و چراغ‌های شهر را روشن کرد. این رویداد نقطه عطفی در “جنگ جریان‌ها” بود .
اختراعات و دستاوردهای ماندگار
- سیستم جریان متناوب (AC): طراحی ژنراتورها، ترانسفورماتورها و موتورهای القایی که اساس شبکه برق مدرن شدند. حق امتیاز این اختراعات را جرج وستینگهاوس به مبلغ ۶۰٬۰۰۰ دلار خریداری کرد .
- آبشار نیاگارا (۱۸۹۶): تحقق رویای کودکی تسلا با ساخت نخستین نیروگاه برق‌آبی جهان. این پروژه برق شهر بوفالو در ۳۴ کیلومتری را تأمین کرد و ظرف چند سال به نیویورک (۶۴۴ کیلومتری) گسترش یافت .
- سیم‌پیچ تسلا (۱۸۹۱): اختراعی که پایه فناوری‌های بی‌سیم و رادیو شد. از آن برای آزمایش‌های ولتاژ بالا و انتقال انرژی بدون سیم استفاده می‌شد .
- پیشگامی در فناوری‌های نوین:
- ساخت نخستین قایق کنترل از راه دور (۱۸۹۸).
- آزمایش‌های پیشگامانه در تصویربرداری با اشعه ایکس (پیش از رونتگن).
- طرح اولیه ارتباطات بی‌سیم جهانی که زمین را به “مغز بزرگ” تبدیل می‌کرد .
- اعاده حق اختراع رادیو: اگرچه گوگلیلمو مارکونی جایزه نوبل را برد، اما در ۱۹۴۳ دیوان عالی آمریکا با استناد به پتنت‌های تسلا، او را مخترع واقعی رادیو شناخت .
سال‌های پایانی و مرگ
- پروژه واردنکلیف (۱۹۰۱-۱۹۰۶): تلاش برای ساخت برجی جهت انتقال بی‌سیم انرژی و اطلاعات جهانی. با قطع حمایت مالی جی.پی. مورگان (به دلیل ترس از رقابت با مارکونی) ورشکست شد و برج تخریب گردید .
- انزوا و فقر: پس از شکست واردنکلیف، در هتل‌های ارزان نیویورک زندگی می‌کرد. صورت‌حساب‌هایش را نمی‌پرداخت و وقتش را با غذا دادن به کبوترها می‌گذراند. به‌خصوص به یک کبوتر سفید علاقه‌مند بود و پس از مرگ آن، افسردگی شدیدی گرفت .
- ادعاهای جنجالی: در دهه ۱۹۳۰ مدعی ساخت “اشعه مرگ” (سلاحی برای نابودی هواپیماها از راه دور) شد. دولت شوروی برای طرح‌هایش ۲۵٬۰۰۰ دلار پیش‌پرداخت کرد، اما افبیآی پس از مرگش، اوراق او را بررسی و غیرعملی بودن آن را تأیید کرد .
- مرگ مرموز (۱۹۴۳): در ۷ ژانویه ۱۹۴۳، در ۸۶ سالگی بر اثر انسداد عروق قلبی در هتل نیویورکر درگذشت. جسد و یادداشت‌هایش بلافاصله توسط دولت ضبط شد و ۲۰ پرونده هرگز بازگردانده نشد .
ویژگی‌های شخصیتی و زندگی خصوصی
- وسواس‌های ذهنی: به اعداد ۳، ۶ و ۹ حساس بود. هنگام ورود به ساختمان‌ها ۳ بار دور خود می‌چرخید و اصرار داشت ۱۸ دستمال روی میزش چیده شود .
- زهد و ایثار: علیرغم امکان ثروتمند شدن، تمام پولش را صرف پژوهش می‌کرد. حق امتیاز AC را که می‌توانست میلیون‌ها دلار ارزش داشته باشد، به ۶۰٬۰۰۰ دلار فروخت تا وستینگهاوس را نجات دهد .
- بی‌علاقگی به شهرت: برخلاف ادیسون که از رسانه‌ها برای خودنمایی استفاده می‌کرد، تسلا ترجیح می‌داد در آزمایشگاه‌ش گمنام بماند .
میراث و تأثیرات
- احیای نام: تا دهه ۱۹۶۰ فراموش شده بود تا اینکه واحد چگالی شار مغناطیسی در SI به نام او “تسلا (T)” نامگذاری شد .
- جایزه‌ها: مدال ادیسون (۱۹۱۷)، دکترای افتخاری از دانشگاه‌های کلمبیا و ییل، و قرار گرفتن روی جلد مجله تایم (۱۹۳۱) از جمله افتخاراتش بودند .
- تأثیر بر جهان مدرن: اختراعاتش پایه‌گذار شبکه برق جهانی، موتورهای الکتریکی، رادیو و فناوری‌های بی‌سیم شد. رویای انتقال بی‌سیم انرژی امروز در فناوری‌هایی مانند شارژرهای بی‌سیم و پروژه‌هایی مانند تسلا (شرکت ایلان ماسک) تجلی یافته است .
درسی از زندگی تسلا:
“تسلا نماد نبوغی بود که در نبرد با دنیای مادی شکست خورد. او نور را به جهان هدیه داد، اما خود در تاریکی تنها ماند. زندگی‌اش یادآوری است که تاریخ نه همیشه به عادلانه‌ترین‌ها، بلکه به بلندترین صداها پاداش می‌دهد.” .
برای شنیدن داستان کامل زندگی او به زبان فارسی، پادکست رخ اپیزود “داستان زندگی نیکولا تسلا” را پیشنهاد می‌کنیم که با روایتی جذاب جزئیات بیشتری را ارائه می‌دهد .